Bipolar Bozukluk Tedavisi

Bipolar bozukluk, kişinin duygu durumunda ciddi ve tekrarlayan değişimlere neden olan, karmaşık bir ruh sağlığı bozukluğudur. Halk arasında "manik-depresif hastalık" olarak da bilinir. Birey, zaman zaman çok yüksek (manik) ya da çok düşük (depresif) ruh hallerini yaşar. Bu dönemler arasında normale yakın duygu durumları da olabilir.

Bu rahatsızlık, kişinin düşüncelerini, davranışlarını, enerji seviyesini ve günlük yaşam becerilerini derinden etkileyebilir. Uygun tedavi ile belirtiler kontrol altına alınabilir ve birey normal bir yaşam sürdürebilir.

Bipolar Bozukluğun Alt Türleri

Bipolar bozukluk birkaç alt türe ayrılır:

• Bipolar I Bozukluk: En az bir manik dönem yaşanmasıyla tanımlanır. Depresif dönem olabilir ama şart değildir.
• Bipolar II Bozukluk: En az bir büyük depresif dönem ve en az bir hipomanik (daha hafif manik) dönem yaşanır.
• Siklotimik Bozukluk: Hipomanik belirtilerle birlikte hafif depresif belirtiler görülür, ama tam bir manik ya da depresif dönem kriterlerini karşılamaz.

Bipolar Bozukluk Tanısı Nasıl Konulur?

Bipolar bozukluk, herhangi bir kan testiyle teşhis edilemez. Ancak tanı sürecinde psikolojik değerlendirmeler, ruh hali skalaları ve gözlemler kullanılır. Ruh sağlığı uzmanları, bireyin duygu durum döngülerini dikkatle analiz eder.

Bipolar Bozukluk için İlaç Tedavileri

İlaç tedavisi, bipolar bozukluğun temel taşıdır. Tedaviye yanıt genellikle bireyden bireye farklılık gösterir ve ilaç kombinasyonları zaman içinde ayarlanabilir. İlaç tedavisi süresince düzenli kan testleri ve doktor takibi çok önemlidir. Lityum gibi ilaçların toksik etkileri olabilir.

Duygudurum düzenleyiciler hem manik hem de depresif atakları önlemede etkilidir. Epilepsi tedavisinde kullanılan ilaçlar, bipolar bozuklukta da yaygın olarak tercih edilir. Antidepresanlar depresif dönemlerde kullanılır ancak manik atağı tetikleme riski olduğu için genellikle duygudurum dengeleyici ilaçlarla birlikte reçete edilir. Uyku düzeni bipolar bozuklukta hayati öneme sahiptir. Gerekli durumlarda kısa süreli yatıştırıcılar veya melatonin destekleri verilebilir.

Psikoterapi Yöntemleri (CBT, Aile Terapisi vb.)

İlaç tedavisiyle birlikte uygulanan psikoterapiler, bireyin duygusal farkındalığını artırır, stresle başa çıkma becerilerini geliştirir ve nüks riskini azaltır. Bilişsel davranışçı terapi, negatif düşünce kalıplarını değiştirmeye ve işlevsel davranışları teşvik etmeye odaklanır. Özellikle depresif dönemlerde etkili sonuçlar sağlar. Aile odaklı terapi ailenin hastalığı anlaması ve destekleyici bir rol üstlenmesini sağlar. Ev içindeki iletişimi ve stres yönetimini iyileştirir. Destek grupları ya da grup terapisi, diğer bipolar bireylerle deneyim paylaşımı, sosyal destek hissini artırır. İzolasyonu ve yalnızlık duygusunu azaltır.

Yaşam Tarzı Düzenlemeleri

Bipolar bozuklukta, yaşam tarzının düzenlenmesi tedavinin sürdürülebilirliği açısından kritik önem taşır.

• Her gece aynı saatte yatmak,
• Uyku süresine özen göstermek,
• Düzenli ve dengeli beslenme, kafein ve alkolü sınırlamak,
• Haftada en az 3 gün hafif-orta şiddetli egzersiz,
• Meditasyon, mindfulness, nefes egzersizleri,
• Yoğun iş temposu, madde kullanımı gibi uyarıcı tetikleyicilerden kaçınma, önerilen yaşam tarzı düzenidir.

Tedavi Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bipolar bozukluk kronik bir hastalıktır. Bu nedenle düzenli doktor kontrolleri, ilaç uyumu ve tetikleyici faktörlerden kaçınma çok önemlidir. Hasta yakınlarının bilgi sahibi olması, destekleyici ve anlayışlı davranmaları tedavinin başarısını artırır. Psikoeğitim seminerleri bu konuda faydalı olabilir.

Bipolar Bozukluk ile İlişkili Hastalıklar

Bipolar bozukluk nadiren tek başına görülür. Çoğu zaman başka psikiyatrik veya fiziksel rahatsızlıklarla birlikte seyredebilir. Bu durumlar hem tanıyı zorlaştırabilir hem de tedavi sürecini karmaşık hale getirebilir.

Bipolar bozukluğu olan bireylerde en sık rastlanan eş tanılı rahatsızlıklardan biri anksiyete bozukluklarıdır. Yaygın anksiyete, panik atak ya da obsesif kompulsif bozukluk gibi durumlar, özellikle depresif dönemlerde daha belirgin hale gelebilir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), özellikle erken yaşlarda bipolar belirtilerle karıştırılabilir. Çocuklarda ve ergenlerde bu iki durum sıklıkla birlikte görülür. DEHB’nin dürtüsellik, dikkatsizlik ve aşırı hareketlilik gibi belirtileri, bipolar bozukluğun manik dönemleriyle benzerlik gösterebilir. Bu nedenle çocuklarda doğru ayrımın yapılması hayati önem taşır.

Yeme bozuklukları da bipolar bireylerde görülme eğilimindedir. Özellikle depresif evrelerde kişi, iştahsızlık, tıkanırcasına yeme ya da aşırı yeme davranışları sergileyebilir. Bipolar bozuklukla birlikte görülen yeme bozukluğu fiziksel olarak da oldukça olumsuz etkiler yaratabilir.

Bir diğer önemli eş tanı, madde kullanım bozukluklarıdır. Bipolar bozukluğu olan bireylerin alkol ya da uyuşturucu gibi maddelere yönelme oranı oldukça yüksektir. Bu, çoğunlukla manik dönemde artan dürtüsellik ve gerçeklik algısının bozulmasıyla ilişkilidir. Ancak bazı durumlarda depresif duygulardan kaçmak için de madde kullanımına başvurulabilir. Ne yazık ki bu, bipolar belirtilerini daha da ağırlaştırır ve tedavi sürecini sekteye uğratabilir.

Son olarak, bazı kişilik bozuklukları da bipolar bozuklukla birlikte görülebilir. Özellikle borderline kişilik bozukluğu, yoğun duygudurum değişimleri ve dürtüsel davranışlarla bipolar bozukluğa oldukça benzeyebilir. Bu iki rahatsızlık arasındaki farkı ayırt etmek, doğru tedavi planlaması için çok önemlidir.

Bipolar bozukluk hakkında merak ettiğiniz tüm soru cevaplar için tıklayın.