Alzheimer Hastalığı

Demans (Bunama) Nedir?

Demans, genellikle 50 yaşın üzerinde ortaya çıkan ve çoğu kez yavaş ilerleyici olan, beynin bilgi, davranış ve gündelik yaşamı sürdürme konularında gösterdiği yetersizliktir. Alzehimer hastalığı demansın bir türüdür. Demansta birden çok alanda kognitif kayıp gelişmektedir. Bunlar hafıza bozukluğu, dil işlevlerinde bozulma, agnozi, apraksi, planlama, soyutlama, organizasyon ve sıralama gibi yürütücü işlevlerde bozulma görülür.

• Demans, unutkanlık veya yalnızca davranış değişmeleri ile de başlayabilir.
• Demansın hangi türü olduğunu ve hangi düzeyde kognitif güçlük olduğu saptamak için, tanıda yardımcı olan nöropsikolojik testler yapılmaktadır.
• Ailede demans öyküsü olan 40 yaş üzeri bireylere erken tanı için nöropsikolojik testler yapılması önerilmektedir.

Demansın Habercisi Olabilecek Belirtiler Nelerdir?

• Günlük yaşamı etkileyecek düzeyde unutkanlık (özellikle yakın tarihli olayları ve insan isimlerini anımsayamama)
• Günlük işleri yerine getirmede güçlük çekme (alışveriş, yemek pişirme ya da basit bir aleti çalıştırma gibi)
• Sözcükleri bulmakta zorlanma
• Tarihleri ve bilinen yolları unutma
• Basit konularda karar verme güçlüğü (giysi seçimi gibi)
• Hesap ya da planlama yapma gibi pratik düşünme becerilerinin azalması
• Eşyaları yanlış yere koyma (buzdolabına ayakkabı çekeceği koyma gibi)
• Ruh hali ve davranışlarda değişiklik (kolayca ağlama ya da sinirlenme gibi)
• Kişilik değişiklikleri (çevresindeki insanları suçlama gibi)
• Sorumluluktan kaçınma
• Hayal görme, işitme

Demans Hastalarına Aile, Yakın Çevresi Ve Bakım Veren Kişi Nasıl Davranmalıdır?

Demans hastalığı kişide bir yandan bellek, dikkat, dil gibi işlevlerde bozulmaya yol açarken diğer yandan da kişinin kendisiyle ve etrafıyla ilgili algısını bozar ve davranış bozuklukları için zemin yaratır. Bu zeminde hasta yaşananları aklında tutamaz, kendisine söylenilenlere dikkat edemez ve derdini tam anlatamaz. Diğer yandan da sosyal norm ve kurallardan uzaklaşabilir ve kendi davranışlarını değerlendiremez ve denetleyemez. Çoğu zaman da onları normal kabul eder. Bu bakımlardan Demans hastası yakınının ya da hastabakıcısının hastalarıyla iletişim kurarken bilmesi gereken hususlar vardır.

Demans hastaları’nda erken evreden itibaren bellek ve öğrenme etkilenmektedir.

Hastayı Sıkmadan Aktif Olmasını Sağlayın

Fiziksel olarak yarar sağlar.

Hastanın hayatının bir anlam taşıdığını hissetmesini sağlar.

Söylenen veya yapılan şey, kişinin söylemek ya da yapmak istediği olmayabilir.

Bu da, kasıtlı olarak baştan savma, hakaret veya saçma bir cevap gibi görünebilir.

Kolye veya bilezik biçiminde bir künye tedarik edin. (Gerekirse)

Demans (bunama) hastalarının tuhaf veya kasıtlı gibi görünen, anlamsız davranışlarının beyindeki hasardan kaynaklandığını unutmayınız.

Söz konusu hastalar, biliyoruz ki her şeyi çok çabuk unuturlar.

Bu tür hastalarda hayat, bir filme hep yarısından başlamak gibi gelir.

Hastanın o anda olan olaydan önce ne olduğu hakkında hiçbir fikri yoktur.

Unutkan kişiler, çok eski olayları çok net hatırlayıp, çok yenilerini hatırlamayabilirler, bazen de kimini hatırlayıp kimini hatırlamayabilirler.

Bu hasta tarafından kasıtlı yapılmayıp, beynin bilgiyi alma ve kaydetme yolu ile ilgilidir.

Hastanın bakımını üstlenenler, aceleci ve sinirli olmamalıdır.

Hastaya zamanını hatırlatmakta yardımcı olmak üzere, görülebilecek yerlerde saat ve takvim bulundurun.

Günler geçtikçe takvimdeki günleri karalayın.

Yapılacak günlük işleri hastanın kolaylıkla görebileceği bir yerde bulundurun.

Muntazam giden günlük faaliyetler, devamlı yapılan değişikliklere göre daha az şaşkınlık yaratır.

Tanıdık eşyaları, hastanın kolayca görebileceği daimi yerlerinde tutun. (Örneğin; gözlüğü gibi)

Düzenli, az eşyalı bir oda, demans hastası için daha rahat bir ortam olup, yeri değişen ve arandığında bulunamayan eşyaların daha kolayca bulunabilmesini sağlar. Örneğin; tuvaletin kapısına tuvalet resmi yapıştırılabilir.

Eski resimleri hastalara zaman zaman göstermek, hastanın hoş hatıralar hatırlayabileceğinden dolayı yararlı olabilir.

Her şeyi adım adım yapın ve bu konuda talimatları da birer birer verin.

Örneğin; banyo yapacak kişiye yardım ederken her şeyi sırasıyla söyleyin:

‘ Gömleğinin düğmelerini çözeceğim.’ deyin ve bu arada kendini iyi hissetmesi için ‘tamam endişelenecek bir şey yok’ gibi rahatlatıcı şeyler söyleyin. Sonra da ‘şimdi gömleğini çıkartacağım, işte oldu, şimdi küvete gir ben kolunu tutacağım’ deyin.

Hastaya talimatlara uyabilmesi için zaman verin. Karşılık vermesi yavaş olabilir. Kendisini aceleye getirmeniz onu sinirlendirecektir. Onu bekleyin. Şayet demans hastası sık sık zorlu reaksiyon gösteriyorsa, çevresindeki karışıklığı azaltmayı deneyin; bu da odada daha az kişi, daha az gürültü, televizyonu kapatmak veya kalabalık eşyayı ortadan kaldırmak olabilir.

Anahtar nokta, hasta beynin çözemeyeceği problemleri basitleştirmektir.

Eğer hasta normal haline göre daha çabuk sinirleniyorsa, dikkatli bir şekilde herhangi bir rahatsızlık veya ağrısı olup olmadığını kontrol edin.

‘ Çok basit bir ağrı ya da hastalık, düşünme gücünü büyük ölçüde etkileyecektir.’

Bellek ve davranış bozukluğu olan bir kişi sinirlendiği zaman, düşünme yeteneği geçici olarak daha da düşecektir.

Kişinin hastalığı ilerledikçe, hasta tutuk ve dengesiz olur, koltuk veya yataktan zorlukla kalkar hale gelebilir. Kambur, öne doğru eğilmiş veya güçlükle yürüyen bir hal sergileyebilir.

Bu durumlarda düşme tehlikesi söz konusu olduğundan hasta yakından takip edilmelidir.

Bu belirtiler ilaçlardan da kaynaklanabilir. Dikkat edilmelidir.

Hasta üzerine bastığında kayabilecek küçük halıları ortadan kaldırın.

Hasta Düştüğü Zaman;

1. Sakin olun.
2. Görünür şekilde yaralanıp yaralanmadığını veya ağrısı olup olmadığını kontrol edin.
3. Zorlu bir reaksiyon olmamasına çalışın.
4. Hastada ağrı, sızı belirtisi, şişme, çürük veya artmış bir gerginlik olup olmadığına bakın. Eğer bunlardan herhangi biri mevcutsa veya başını vurduğundan kuşkulanıyorsanız, yetkili kişiye hemen haber verin.

Bazı hastalar yataktan kalkar kalkmaz düşerler. Yürümeden önce yatağın kenarında birkaç dakika oturmasını sağlayın. Birçok terlik ve ayakkabı da düşmeye sebep olabilir. Bazı kişiler baston kullanmayı öğrenebilir. Bazıları ise bu yeni beceriyi öğrenemezler.

Demans hastası eğer yardımcı bir aleti gerektiği gibi kullanmayı öğrenemiyorsa, hiç kullanmaması daha güvenlidir.

Elinizden geleni yapın;

Problemler sizden veya hastanın niyetinden değil, beynin hasarından kaynaklandığını kabul edin.

Şefkat

Telkin ve

Sükunet en iyi yoldur.

DOÇ. DR. ADNAN ÇOBAN

PSİKİYATRİST-PSİKOTERAPİST

Alzheimer hakkında bilgi almak isterseniz eğer ki; İlgili linke tıklayabilirsiniz.
İlgili link: https://www.adnancoban.com.tr/alzheimer